වසංගතය පටන් ගෙන වසරක් ගතවී ඇති සමයක, සැමදෙනාගේම සිතෙහි ඇත්තේ එන්නත පිලිබඳවය. එන්නත් එකක් වෙනුවට අනුමත එන්නත් අපේක්ෂකයින් තිදෙනෙකු අද වන විට තම එන්නත් ලොව පුරා බෙදා හැරීමට සුදානම් වීම හෝ දැනටමත් බෙදාහැර තිබීම අතිමහත් කාර්යයකි. සම්මත එන්නතක් නිපදවීමට වසර 5-10ක කාලයක් ගත විය හැක. නමුත් මෙතරම් ඉක්මනින් එන්නත් නිපදවීමට හැකිවීම, එකමුතුව එක් ඉලක්කයක් කරා වැඩ කරන විද්‍යාඥයන්ගේ හැකියාවන්, අරමුදල් ලබාගත හැකි වීම හා දේශපාලන සහය තිබීමේ වැදගත්කම කියා පායි.
කෙසේ වෙතත්, “සුපුරුදු” එන්නත් කාල රාමුව සහ මාස 10 ක COVID19 එන්නත් සංවර්ධන කාල රාමුවෙහි වෙනස්කම් හේතුවෙන් ලොව පුරා සමාජයේ ඇතැම් කොටස්වල අවිශ්වාසයේ මැසිවිලි නැඟී ඇත. තවද, පෙර එන්නත්වලට සාපේක්ෂව mRNA එන්නත් හා සම්බන්ධ නව තාක්ෂණය ද ඊට දායක වී තිබේ. එන්නත් යනු එහි දෙවන වසරට පිවිසෙමින් පවතින මෙම වසංගතය සමඟ සටන් කළ හැකි ලෙහෙසිම විදිහයි. “යථා තත්ත්වයට” පත්වී මිලියන ගණනක් ජීවිත බේරා ගැනීමේ බලාපොරොත්තුවක් ඇති කරගැනීමට නම්, එන්නත් කිරීම තුළින් පුළුල් ප්‍රතිශක්තිකරණයක් අත්‍යාවශ්‍යා වේ. එනිසා, දැනට පවතින COVID19 එන්නත් පිළිබඳ ඔබේ වඩාත්ම දැවෙන ගැටළුවලට විසඳුම් සෙවීම සඳහා oDocහි අපි කෙටි ලිපියක් සකස් කර ඇත්තෙමු.
පළමු ගැටළුව දෙස බලමු, 1 වන කොටස: එන්නත නිපදවීම ඉක්මන් කළාද?
කෙටි පිළිතුර: ආරක්ෂිත පියවරයන් කපා නැත.
ඖෂධ සංවර්ධනය පියවර කිහිපයකින් සමන්විත වේ: 1) පූර්ව සායනික අත්හදා බැලීම් 2) කොටස් තුනකට කඩා ඇති සායනික අත්හදා බැලීමක් a) Phase I b) Phase II c) හා Phase III. පහත රූප සටහනේ දක්වා ඇති පරිදි, මෙම පියවර / අදියරයන්ට එකිනෙකට වෙනස් කාලයන් ගත වන හා විවිධ විෂයයන් ඇතුළත් වන අතර විවිධ අරමුණු කෙරෙහි අවධානය යොමු කරයි.
පූර්ව සායනික අත්හදා බැලීම් වලදී ඖෂධවල අපේක්ෂිත බලපෑම නිවැරදිව ආකෘතිගත කිරීම සහ එහි කාර්යක්ෂමතාව සහ ආරක්ෂාව පිළිබඳ මූලික තොරතුරු ලබා ගැනීම ඇතුළත් වේ. තොරතුරු ලබා ගැනීම සඳහා ඖෂධ / එන්නත අපේක්ෂකයා විට්‍රෝ (පරීක්ෂණ නල ඇතුළත) සහ වීවෝ (සත්ව) මගින් පරීක්ෂා කරනු ලැබේ. සාර්ථක නම්, අපේක්ෂකයා සායනික අවධිය කරා ගමන් කරයි. මෙම අදියරේදී සාර්ථකත්ව අනුපාතය 32% ක් පමණ වේ. එනම් ඖෂධ 100 ක් පරික්ෂාවට ලක් කළහොත් ඊළඟ අදියර කරා යන්නේ එයින් 32 ක් පමණි. මෙම ඉහළ මට්ටමේ අවදානම සැලකිල්ලට ගෙන, බොහෝ විට මෙම ඖ ෂධ සොයා ගැනීම සහ සංවර්ධනය සඳහා අරමුදල් සොයා ගැනීම දුෂ්කර ය.
සායනික අත්හදා බැලීමේ අදියර තුනට එකිනෙකට වෙනස් අරමුණු ඇත. පළමු අදියරදී සෞඛ්‍යය සම්පන්න මානව විෂයයන් කුඩා කණ්ඩායමක් තුළින් ඖෂධයේ ආරක්ෂාව තක්සේරු කරන අතර 75.1% ක සාර්ථකත්වයක් දැකිය හැක. දෙවන අදියර සැලසුම් කර ඇත්තේ විශාල මානව විෂයන් සමූහයක පරීක්ෂණ තුළින් ඖෂධවල කාර්යක්ෂමතාව පරීක්ෂා කිරීම සඳහාය. මෙම අවධියේදී 50% සාර්ථකත්ව අනුපාතයක් දක්නට ලැබේ.
අවසාන වශයෙන්, තුන්වන අදියරදී, අත්හදා බැලීම්වල රන් සම්මත ආකෘතිය අනුගමනය කිරීම, විශාල ස්වේච්ඡා කණ්ඩායමක් සමඟ අහඹු ලෙස පාලනය කිරීම (COVID19 එන්නත් සඳහා 40-50,000 පරාසය තුළ) සිදුවේ.
මෙම අත්හදා බැලීම් මිල අධික වන අතර ඒ සඳහා අධික කාලයක් වැය වේ. එහි අරමුණ වන්නේ ඉලක්කගත ජනගහනයේ හරස්කඩක් හරහා ඖෂධයේ හොඳ-නරක තක්සේරු කිරීමයි.
Pfizer, Moderna or AstraZeneca එන්නත සංවර්ධනය සඳහා මෙම පියවර කිසිවක් කපා නැත. රෝගයේ පුළුල් ව්‍යාප්තිය සහ එන්නතක් නිපදවීම කෙරෙහි ඇති දේශපාලන හා ආර්ථික අවධානය හේතුවෙන් – අත්හදා බැලීම්වලට ඇතුළත් වීමට සුදානම් වූ අය සහ එන්නත සංවර්ධනයට ආයෝජනය කිරීමට සූදානම් අරමුදල් ප්‍රමාණවත් විය. මේ කාරණා දෙක හේතු කොටගෙන වේගවත් එන්නත් සංවර්ධනයේ කූටප්‍රාප්තියට පත්වූ අතර 2021 ජනවාරි තරම් කෙටි කාලයකදී හදිසි භාවිතය සඳහා එන්නත් යෙදවීමට හැකි විය. මෙමගින් සනිටුහන් කළ හැක්කේ මුදල් සහ උනන්දුව තිබුනේ නම්, විද්‍යාවට දැනට පවතින වේගයට වඩා වේගයෙන් ගමන් කළ හැකි බවය.
2 වන කොටස, එන්නත් ආරක්ෂිතද?
කෙටි පිළිතුර: මාස 9-10 අතර කාලයක් තුළ සිදු කෙරෙන සවිස්තරාත්මක පරීක්ෂණවලින් පෙනී යන්නේ ඒවා ආරක්ෂිත බවයි. සියලුම ප්‍රධාන එන්නත් සඳහා තුන්වන අදියර පරීක්ෂණයන් තවමත් සිදු වෙමින් පවතී. තවද, එන්නත් කිරීමෙන් පසු ඉතා ඉක්මනින් අතුරු ආබාධ ඇති වන අතර 2020 අප්‍රේල් මාසයේ සිට අත්හදා බැලීම් සිදුවෙමින් පවතින බැවින්, මෙම ප්‍රතික්‍රියා සිදුවී ඇත්නම් දැනටමත් වාර්තා වනු ඇත. නමුත් කිසිවක් සිදු නොවීය.
දිගු පිළිතුර: COVID19 පැමිණීමට බොහෝ කලකට පෙර සිට BioNtech සහ Moderna ඔවුන්ගේ හිමිකාර mRNA තාක්ෂණය පිළිබඳව කටයුතු කරමින් සිටියහ. විද්‍යාඥයින් සහ පර්යේෂකයන් මෙම තාක්ෂණය සලකන්නේ ඖෂධ සංවර්ධනය කිරීම වෙනස් කරන්නෙකු ලෙසය. එන්නත් සංවර්ධන කාලය අඩු කිරීම මඟින් සාම්ප්‍රදායික ඖෂධ වලට වඩා mRNA ඖෂධ ලාභදායී හා අභිරුචිකරණය කළ හැකිය..
Pfizer/BioNTech
මෙම අභිරුචිකරණය කළ හැකි ස්වභාවය නිසා, 2020 ජනවාරි මාසයේදී චීන රසායනාගාර විසින් Sars-Cov-2 හි ජානමය අනුපිළිවෙල නිකුත් කළ විගසම මුල් අවධියේ පර්යේෂණ සඳහා අපේක්ෂකයින් 20 දෙනෙකු සහභාගී කරගැනීමට BioNtech සමත් විය.
පහත දැක්වෙන කාලරාමුවෙහි පෙන්වා ඇති පරිදි, ඔවුන් පසුව Pfizer සමඟ සම්බන්ධ වී එන්නත් අපේක්ෂකයින් 4 දෙනෙකු සමඟ එකවර I සහ II අදියර අත්හදා බැලීම් ආරම්භ කළහ. මෙම අදියර XXX විෂයයන්ගෙන් සමන්විත වූ අතර දත්ත FDA විසින් සමාලෝචනය කිරීමෙන් පසු එය සමගාමී II හා III අත්හදා බැලීම් කරා ගෙන යන ලදී. මෙහිදී ප්‍රධාන එන්නත් අපේක්ෂකයා වන BNT162b2 එන්නත එක්සත් ජනපදය, ජර්මනිය, තුර්කිය, දකුණු අප්‍රිකාව සහ බ්‍රසීලයෙන් 44,000 ක පිරිසක් අතර අත්හදා බලන ලදී.
Pfizer/BioNTech විසින් සහභාගී වූවන් 38,000 කට අධික සංඛ්‍යාවක් සඳහා පූර්ණ ආරක්ෂිත තක්සේරු කිරීම් සිදු කර ඇති අතර ඕනෑම එන්නතකට සිදු විය හැකි පොදු උදාසීන ප්‍රතික්‍රියා වන අතුරු ආබාධ ඔවුන් අතර සටහන් කර ඇත (උදා: එන්නත් අඩවි වේදනාව). විෂයයන්ගෙන් 2% ක් හිසරදය සහ තවත් 3.8% තෙහෙට්ටුවක් ගැන පැමිණිලි කළ අතර එන්නත් කිරීමෙන් පසු දින කිහිපයක් ඇතුළත සියල්ල පහව ගියෝය.
Moderna
Moderna එන්නත වන mRNA-1273 ද mRNA තාක්ෂණය මත පදනම් වේ. එන්නත් අපේක්ෂකයන්ගේ කෙටි ලැයිස්තුව ජනවාරි 16 වන විට පර්යේෂණවලට ඇතුළත් වීමට සූදානම් විය. එය චීන රසායනාගාරය ජානමය අනුපිළිවෙල නිකුත් කර දින 2 කට පසුව නමුත් එක්සත් ජනපදයේ පළමු සිද්ධීන් අනාවරණය වීමට බොහෝ කලකට පසුවය. පළමු අදියර අත්හදා බැලීම් මාර්තු මැද භාගයේදී ආරම්භ වූ අතර දෙවන හා තුන්වන අදියර ජූලි මස අග සිට සමගාමීව 30,000ක සහභාගීත්වයෙන් එක්සත් ජනපදය තුල සිදු විය.
1 වන මාත්‍රාවෙන් පසු එන්නත් කරන ස්ථානයේ වේදනාව සහ 2 වන මාත්‍රාවෙන් පසු තෙහෙට්ටුව, ශරීර වේදනාව, හිසරදය සහ එන්නත් කරන ස්ථානයේ රතු පැහැය වැනි වඩාත් සුලභ අහිතකර සිදුවීම් සමඟ පූර්ණ ආරක්ෂිත තක්සේරු කිරීම් සිදු කර ඇත.
AstraZeneca
ඔක්ස්ෆර්ඩ් එන්නත (එය පොදුවේ හැඳින්වෙන පරිදි) adenovirus පාදක කරගත් එන්නතකි. කෙසේ වෙතත් එම එන්නත මුලින්ම Sars-Cov-2 සඳහා භාවිතා කළේ නැත. එම එන්නත් අපේක්ෂකයා වන ChAdOx1, 2014දී ඉබෝලා සහ 2016දී සිකා ඇතුළු විවිධ රෝග සඳහා සංවර්ධනය කරන ලදී. මෙම පුළුල් පරීක්ෂණ මගින් විශේෂිත රෝගවලට එරෙහිව සාර්ථක එන්නතක් බිහි නොවූ නමුත් එන්නත්වල ආරක්ෂාව තහවුරු කරගැනීමට පර්යේෂකයන්ට උදව් වී තිබේ.
ChAdOx1 එන්නත COVID19 වලට අනුවර්තනය කිරීමෙන් පසුව මුල් සායනික අත්හදා බැලීම් අහිතකර සිදුවීම් වාර්තා නොකළ අතර අප්‍රේල් මස මුලදී පළමු අදියර අත්හදා බැලීම් සඳහා යොමු විය. අවසානයේ සාර්ථක ප්‍රථිපල ජූලි මාසයේදී ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී. අදියර II / III අත්හදා බැලීම් අගෝස්තු මාසයේදී එක්සත් රාජධානිය, බ්‍රසීලය සහ දකුණු අප්‍රිකාව යන රටවල් හතරකින් ආරම්භ වූ අතර අවසන් ප්‍රථිපල නොවැම්බර් මාසයේදී ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී. මෙම පරීක්ෂණ වලට සහභාගී වූවන් 23,000 ක් විය. ආරක්ෂිත තක්සේරු කිරීම් මගින් ඉහත Pfizer එන්නතට සමාන ප්‍රතික්‍රියා පෙන්නුම් කළ නමුත් දැඩි ප්‍රතික්‍රියා දක්නට නොලැබුණි.
ඊළඟ ප්‍රශ්නය: mRNA එන්නත් මගේ DNA වෙනස් කරයිද?
කෙටි පිළිතුර: mRNA (හෝ මැසෙන්ජර් RNA) DNA වෙනස් නොකරයි. mRNA ඔබේ ශරීරයේ දිගු කලක් රැඳී නොසිට නිශ්චිත කෙටි කාලයකට පසු විසුරුවා හරින අතර සාම්ප්‍රදායික එන්නත් වලට වඩා ආරක්ෂිත වේ. සජීවී එන්නත් මඟින් සජීවී වෛරසය කුඩා ප්‍රමාණයක් එන්නත් කරන අතර අක්‍රීය එන්නත් මඟින් අක්‍රීය වෛරසය ඔබේ ශරීරයට එන්නත් කරයි. mRNA, සමඟ, අපි එන්නත් කරන්නේ වෛරසයේ හඳුනාගත හැකි කොටසක සැලැස්මක් පමණි..
දිගු පිළිතුර: එන්නතක පරමාර්ථය වන්නේ වෛරසය හඳුනා ගන්නා ආකාරය ශරීරයට ඉගැන්වීමයි. වෛරසයක් ධාරක සෛලයකට ආසාදනය වූ විට, එහි RNA මුදා හැර එය ධාරක සෛල න්‍යෂ්ටියට ඇතුළු වන අතර ධාරක සෛල භාවිතයෙන් ප්‍රතිවර්ථනය කරයි. වෛරස් mRNA පසුව වෛරස් RNA ප්‍රෝටීන බවට පරිවර්ථනය කරන අතර එමඟින් නැවත වෛරස් ලෙස එකතු වේ. මෙම අලුතින් සංස්ලේෂණය කරන ලද වෛරස් ධාරක සෛල රුධිර ප්‍රවාහයට ඇතුළු වේ.
mRNA තාක්ෂණය අලුත් දෙයක් නොවේ – 2011 දී ක්‍රියාත්මක වන mRNA මත පදනම් වූ පිළිකා එන්නත් සඳහා මානව අත්හදා බැලීම් සමඟ එය වසර ගණනාවක් තිස්සේ සකස් කර ඇත. Pfizer/BioNtech & Moderna mRNA එන්නත් වල සාර්ථකත්වය පිළිබඳව විද්‍යාත්මක ප්‍රජාව සතුටට පත්ව සිටිති. එය වේගයෙන් යෙදවිය හැක (Moderna එන්නත් නිර්මාණය කරන ලද්දේ COVID19 ජාන අනුක්‍රමයෙන් දින 2 ක් ඇතුළත). එය ලාභදායි වේ (අපේක්ෂක සංවර්ධන අදියර සඳහා විශාල ආයෝජනයක් නොවන බැවින්)
එන්නත් ඇත්ත වශයෙන්ම ක්‍රියාත්මක වේදැයි දැන ගැනීමට ඊළඟ ලිපිය කියවන්න!
Boo-ger season is here! Let’s begin by defining flu (short term for influenza) because it’s usually misunderstood as fever or cold. Flu is a common
As Sri Lanka rolls out its COVID19 booster program, we break down the answers to your most pressing questions. Firstly, what is a booster? A
Back to School – A Battle Between Education and COVID-19 Students are finally returning to school. But as parents, many are worried about COVID-19 safety.
නවතම සෞඛ්‍යය උපදෙස් එසැණින් ඔබ වෙත ලබා ගන්න